Choroba Cushinga, znana również jako zespół Cushinga, to poważne zaburzenie endokrynologiczne, które dotyka wiele psów, szczególnie w średnim i starszym wieku. Jest to schorzenie związane z nadmierną produkcją kortyzolu – hormonu stresu – przez organizm psa. Choć nie zagraża bezpośrednio życiu, nieleczona znacząco obniża jakość życia zwierzęcia i może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych. W tym artykule poznasz objawy, metody diagnostyki oraz możliwości leczenia tej podstępnej choroby.

Czym jest choroba Cushinga u psów?

Zespół Cushinga (hiperadrenokortycyzm) to zaburzenie endokrynologiczne charakteryzujące się nadmierną produkcją kortyzolu przez korę nadnerczy. Kortyzol, jako hormon stresu, w normalnych warunkach pomaga organizmowi radzić sobie z sytuacjami stresowymi, reguluje metabolizm i wspiera układ odpornościowy. Jednak jego stale podwyższony poziom wywołuje liczne problemy zdrowotne.

Istnieją trzy główne typy choroby Cushinga u psów:

• Przysadkozależny zespół Cushinga (PDH) – najczęstsza forma (około 80-85% przypadków), spowodowana guzem przysadki mózgowej, który stymuluje nadnercza do nadmiernej produkcji kortyzolu
• Nadnerczozależny zespół Cushinga – spowodowany guzem nadnerczy (około 15-20% przypadków)
• Jatrogenny zespół Cushinga – wywołany długotrwałym podawaniem leków steroidowych

Choroba dotyka najczęściej psy w średnim i starszym wieku (powyżej 6 lat), choć zdarzają się również przypadki u młodszych zwierząt. Niektóre rasy wykazują większą predyspozycję do rozwoju tego schorzenia – dotyczy to szczególnie pudli, jamników, terierów, bokserów i beagli.

Ciekawostka: Nazwa choroby pochodzi od amerykańskiego neurochirurga Harvey’a Cushinga, który w 1932 roku po raz pierwszy opisał objawy nadczynności kory nadnerczy u ludzi. Podobne objawy zaobserwowano później również u psów.

Charakterystyczne objawy zespołu Cushinga

Rozpoznanie choroby Cushinga bywa wyzwaniem, ponieważ jej objawy rozwijają się stopniowo i mogą przypominać naturalne oznaki starzenia się psa. Istnieje jednak kilka charakterystycznych symptomów, które powinny natychmiast wzbudzić Twoją czujność:

Zwiększone pragnienie i oddawanie moczu – jedne z pierwszych i najbardziej zauważalnych objawów. Twój pies może wypijać znacznie więcej wody niż zwykle (polidypsja) i w konsekwencji częściej oddawać mocz (poliuria), czasem nawet w nocy lub w domu, mimo wcześniejszego przyzwyczajenia do załatwiania się na zewnątrz.

Zwiększony apetyt – psy z chorobą Cushinga często wykazują wzmożony apetyt (polifagia), co w połączeniu z innymi objawami prowadzi do przyrostu masy ciała, szczególnie w okolicy brzucha.

Charakterystyczny wygląd – jednym z najbardziej rozpoznawalnych objawów jest tzw. „brzuch wiszący” lub „brzuch karczocha”. Jest to wynik redystrybucji tłuszczu i osłabienia mięśni brzucha. Pies może mieć również cienką skórę, wypadającą sierść (szczególnie na bokach ciała), przebarwienia skórne i wolniejsze gojenie się ran.

Osłabienie mięśniowe i zadyszka – psy z chorobą Cushinga często mają zmniejszoną wytrzymałość, szybciej się męczą i mogą mieć trudności z wchodzeniem po schodach czy dłuższymi spacerami.

Zmiany behawioralne – niektóre psy stają się apatyczne, inne mogą wykazywać niepokój lub nietypowe zmiany w zachowaniu.

Inne objawy obejmują nawracające infekcje skóry i układu moczowego (z powodu osłabionego układu odpornościowego), symetryczne łysienie, zwapnienia skórne (calcinosis cutis), a w zaawansowanych przypadkach – cukrzycę, nadciśnienie i problemy z sercem.

Diagnostyka choroby Cushinga

Ze względu na niespecyficzne objawy, diagnoza zespołu Cushinga wymaga kompleksowego podejścia. Proces diagnostyczny zazwyczaj przebiega wieloetapowo:

Wywiad i badanie kliniczne – lekarz weterynarii zbiera szczegółowe informacje o zauważonych objawach, ich nasileniu i czasie trwania. Podczas badania zwraca szczególną uwagę na charakterystyczne zmiany w wyglądzie psa.

Badania krwi i moczu – podstawowe badania mogą wykazać podwyższony poziom enzymów wątrobowych, cholesterolu i trójglicerydów, a także zmiany w morfologii krwi. Badanie moczu często ujawnia jego niską gęstość, co wskazuje na zwiększone wydalanie wody.

Specjalistyczne testy hormonalne – do potwierdzenia diagnozy stosuje się testy sprawdzające poziom kortyzolu:

• Test stymulacji ACTH – mierzy reakcję nadnerczy na syntetyczny hormon ACTH
• Test hamowania małą dawką deksametazonu – ocenia zdolność organizmu do hamowania produkcji kortyzolu
• Test hamowania dużą dawką deksametazonu – pomaga rozróżnić przysadkozależną i nadnerczozależną formę choroby

Badania obrazowe – USG jamy brzusznej może uwidocznić powiększone nadnercza lub guzy, natomiast rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa mogą być konieczne do wykrycia guzów przysadki mózgowej.

Koszt diagnostyki choroby Cushinga u psa może być znaczący. Sam test stymulacji ACTH to wydatek rzędu 200-400 zł, a test hamowania deksametazonem około 300-500 zł. Do tego dochodzą koszty badań obrazowych i konsultacji specjalistycznych. Warto jednak pamiętać, że precyzyjna diagnostyka jest kluczem do skutecznego leczenia.

Metody leczenia zespołu Cushinga

Leczenie choroby Cushinga zależy od jej przyczyny, ogólnego stanu zdrowia psa oraz możliwości finansowych właściciela. Dostępne są różne opcje terapeutyczne, które warto omówić z lekarzem weterynarii:

Leczenie farmakologiczne

W przypadku przysadkozależnego zespołu Cushinga (najczęstszej formy) stosuje się leki hamujące produkcję kortyzolu:

Trilostan (Vetoryl) – obecnie najczęściej stosowany lek, który blokuje syntezę kortyzolu w nadnerczach. Wymaga regularnego monitorowania i dostosowywania dawki. Leczenie jest zazwyczaj dożywotnie. Koszt miesięcznej terapii trilostanen może wynosić od 200 do nawet 800 zł, w zależności od wielkości psa i wymaganej dawki.

Mitotan – lek, który selektywnie niszczy komórki kory nadnerczy produkujące kortyzol. Jest skuteczny, ale wiąże się z większym ryzykiem działań niepożądanych i wymaga ścisłego monitorowania stanu zdrowia psa.

Ketokonazol – lek przeciwgrzybiczy, który w wysokich dawkach hamuje produkcję kortyzolu. Jest rzadziej stosowany ze względu na mniejszą skuteczność i potencjalne działania niepożądane.

Leczenie chirurgiczne

W przypadku nadnerczozależnego zespołu Cushinga (guza nadnerczy) zalecane jest chirurgiczne usunięcie zmienionego nadnercza (adrenalektomia). Jest to procedura skomplikowana, wymagająca doświadczonego chirurga, ale może prowadzić do całkowitego wyleczenia.

W rzadkich przypadkach rozważa się również operacyjne usunięcie guza przysadki, jednak ze względu na lokalizację i złożoność procedury, takie zabiegi wykonywane są tylko w wyspecjalizowanych ośrodkach weterynaryjnych.

Leczenie wspomagające

Niezależnie od wybranej metody leczenia przyczynowego, ważne jest również leczenie objawowe i wspomagające:

• Odpowiednia dieta – niskokaloryczna, z umiarkowaną zawartością białka i tłuszczu
• Regularna, umiarkowana aktywność fizyczna dostosowana do możliwości psa
• Leczenie współistniejących problemów, takich jak nadciśnienie, infekcje skóry czy cukrzyca
• Regularne kontrole weterynaryjne i badania krwi monitorujące skuteczność terapii

Rokowania i jakość życia psa z chorobą Cushinga

Rokowanie w przypadku choroby Cushinga zależy od wielu czynników, w tym typu choroby, wieku psa, obecności innych schorzeń oraz szybkości podjęcia leczenia. Przy odpowiednim leczeniu, większość psów z przysadkozależnym zespołem Cushinga może prowadzić dobre, aktywne życie przez wiele miesięcy lub lat.

W przypadku nadnerczozależnego zespołu Cushinga, rokowanie zależy od charakteru guza (łagodny czy złośliwy) oraz powodzenia zabiegu chirurgicznego. Guzy łagodne po udanym zabiegu dają szansę na całkowite wyleczenie.

Nieleczony zespół Cushinga prowadzi do stopniowego pogarszania się stanu zdrowia psa i rozwoju poważnych powikłań, takich jak cukrzyca, nadciśnienie, zakrzepica, niewydolność serca czy niewydolność nerek, które mogą znacząco skrócić życie zwierzęcia.

Warto podkreślić, że leczenie choroby Cushinga to proces długotrwały, wymagający cierpliwości i zaangażowania właściciela. Regularne wizyty kontrolne, badania krwi i dostosowywanie dawek leków są niezbędne do utrzymania dobrego stanu zdrowia psa.

Właściciele psów z chorobą Cushinga często zauważają znaczącą poprawę jakości życia swoich pupili już po kilku tygodniach od rozpoczęcia leczenia. Zmniejszenie pragnienia, normalizacja apetytu i powrót energii to pierwsze zauważalne efekty skutecznej terapii. Jak mówi pani Joanna, właścicielka 10-letniego pudla: „Po miesiącu leczenia mój Maks znów zaczął biegać za piłką i cieszyć się spacerami, czego nie robił od prawie roku.”

Podsumowanie

Choroba Cushinga to poważne, ale możliwe do kontrolowania schorzenie endokrynologiczne u psów. Kluczem do sukcesu jest wczesne rozpoznanie objawów, prawidłowa diagnostyka i konsekwentne leczenie pod nadzorem lekarza weterynarii. Choć terapia wiąże się z kosztami i wymaga zaangażowania, może znacząco poprawić komfort życia psa i wydłużyć czas spędzony z ukochanym pupilem.

Jeśli zauważysz u swojego psa objawy takie jak zwiększone pragnienie, częste oddawanie moczu, wzmożony apetyt, powiększony brzuch czy wypadanie sierści, nie zwlekaj z wizytą u weterynarza. Wczesna diagnoza i rozpoczęcie leczenia to najlepszy sposób na zapewnienie psu dobrej jakości życia mimo choroby.