Hodowla kur niosek to nie tylko świeże jajka na stole, ale także odpowiedzialność za zdrowie ptaków. Choroby drobiowe mogą pojawić się nieoczekiwanie i szybko rozprzestrzenić się w stadzie, powodując znaczne straty. Znajomość najczęstszych problemów zdrowotnych oraz umiejętność ich wczesnego rozpoznawania pozwala skutecznie chronić ptaki i utrzymać wysoką jakość produkcji jaj.

Kokcydioza – cichy zabójca młodych kur

Kokcydioza należy do najbardziej rozpowszechnionych chorób pasożytniczych u drobiu. Wywołują ją pierwotniaki z rodzaju Eimeria, które atakują układ pokarmowy ptaków. Młode kury w wieku 3-8 tygodni są szczególnie narażone na zakażenie, choć dorosłe ptaki również mogą zachorować.

Objawy kokcydiozy rozwijają się stopniowo. Ptaki stają się apatyczne, tracą apetyt, a ich upierzenie traci naturalny połysk. Charakterystycznym symptomem jest biegunka z domieszką krwi, która może być pierwszym sygnałem alarmowym dla hodowcy. W zaawansowanych przypadkach kury chudną drastycznie, a śmiertelność w stadzie może osiągnąć 50%.

Pojedynczy gram kału zakażonej kury może zawierać nawet milion oocyst kokcydiów – form przetrwalnikowych, które pozostają zakaźne w środowisku przez miesiące.

Leczenie opiera się na podawaniu specjalistycznych leków antykokydialnych. Sulfonamidy, jak sulfadimidyna, stosuje się przez 5-7 dni w dawce 2-4g na litr wody. Równie skuteczne są preparaty zawierające toltrazuryl. Kluczowe znaczenie ma jednak profilaktyka – regularne czyszczenie kurnika, wymiana ściółki i unikanie przeludnienia.

Czerwonka bakteryjna – szybko postępująca infekcja

Pałeczka czerwonki (Salmonella pullorum) odpowiada za jedną z najgroźniejszych infekcji bakteryjnych u młodego drobiu. Choroba przebiega ostro i może doprowadzić do śmierci znacznej części stada w ciągu kilku dni.

Pierwsze objawy pojawiają się już po 24-48 godzinach od zakażenia. Pisklęta stają się ospałe, skupiają się wokół źródeł ciepła i wydają charakterystyczne piski. Biała biegunka z przyklejaniem kału wokół odbytu to najwyraźniejszy znak choroby. U dorosłych kur czerwonka może przebiegać bezobjawowo, ale ptaki stają się nosicielami i zarażają potomstwo.

Antybiotykoterapia przynosi dobre rezultaty, jeśli zostanie wdrożona szybko. Enrofloksacyna w dawce 10mg na kg masy ciała przez 5 dni lub chloramfenikol to preparaty pierwszego wyboru. Niestety, ozdrowieńce często pozostają nosicielami przez całe życie, co stanowi zagrożenie dla przyszłych pokoleń.

Choroby układu oddechowego – problem jesienno-zimowy

Infekcje dróg oddechowych szczególnie dokuczają kurom w chłodniejszych miesiącach. Mykoplazmoza, zakaźne zapalenie krtani i tchawicy oraz choroba Newcastle to najczęstsze przyczyny problemów respiracyjnych w stadzie.

Chore ptaki kaszlą, kichają i wydzielają śluz z nozdrzy. Charakterystyczne jest również trudne oddychanie z otwartym dziobem oraz świszczące odgłosy podczas wdechu. W przypadku mykoplazmozy często pojawia się spuchnięcie zatok przynosowych, co nadaje głowie ptaka charakterystyczny, „opuchnięty” wygląd.

Stres związany z nagłymi zmianami temperatury może osłabić odporność kur nawet o 40%, czyniąc je bardziej podatnymi na infekcje układu oddechowego.

Tylosin i erytromycyna skutecznie zwalczają infekcje mykoplazmowe. Dawkowanie tylosyny to 0,5g na litr wody przez 7-10 dni. Równie ważne jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji kurnika bez przeciągów oraz utrzymanie stałej temperatury. Szczepienia przeciwko chorobie Newcastle powinny być przeprowadzane zgodnie z harmonogramem weterynaryjnym.

Pasożyty zewnętrzne – uciążliwi lokatorzy

Roztocza, wszy i pchły to części goście w kurnikach, które mogą znacząco pogorszyć komfort życia ptaków. Czerwony roztocz kurzy (Dermanyssus gallinae) jest szczególnie uciążliwy, ponieważ żywi się nocą krwią ptaków, a w dzień ukrywa się w szczelinach.

Intensywne drapanie, niepokój ptaków i widoczne uszkodzenia skóry to pierwsze oznaki inwazji pasożytów. Spadek nieśności może osiągnąć 20-30% w silnie zarażonych stadach. Ptaki tracą również na wadze i stają się bardziej podatne na inne choroby.

Preparaty na bazie permetryny lub cypermethrin skutecznie eliminują pasożyty zewnętrzne. Oprószanie ptaków co 2-3 tygodnie oraz dezynfekcja kurnika to podstawowe działania. Naturalne metody, jak kąpiele w popiele drzewnym czy stosowanie ziemi okrzemkowej, również przynoszą dobre efekty jako wspomaganie leczenia.

Profilaktyka – podstawa zdrowego stada

Skuteczna profilaktyka chorób opiera się na kilku fundamentalnych zasadach. Regularne sprzątanie kurnika, wymiana wody i paszy oraz kontrola stanu zdrowia ptaków to codzienne obowiązki każdego hodowcy.

Kwarantanna nowych ptaków przez minimum 2 tygodnie pozwala uniknąć wprowadzenia chorób do stada. Program szczepień dostosowany do lokalnych warunków epidemiologicznych oraz współpraca z weterynarzem to inwestycja, która zwraca się wielokrotnie. Odpowiednia gęstość obsady – maksymalnie 4-5 ptaków na metr kwadratowy – zmniejsza stres i ryzyko rozprzestrzeniania się infekcji.

Zdrowe kury to nie tylko kwestia szczęścia, ale przede wszystkim wynik przemyślanej pielęgnacji i szybkiego reagowania na pierwsze objawy chorób. Znajomość najczęstszych problemów zdrowotnych oraz umiejętność ich rozpoznawania pozwala cieszyć się produktywnym stadem przez wiele lat.